ELMEN EEIG eta CINEArekin batera, gaztainondoen lursailetara egindako bisitaren ardatza Atlantikoko espezie alternatiboekin zerikusia duten azterlanak dira

ELMEN EEIGren eta CINEAren monitorizazio-bisitaren bigarren egunean, LIFE-IP NAdapta-CCren aurrerapenak ezagutzeko, landa-irteera bat egin zen proiektuaren partzuergoko ordezkariekin batera, Arantzako udalerriko gaztainondo-partzelak ezagutzeko, eta jarduera honetan zentratu zen: C3.5.4. Proiektuko Basoen eremuko Atlantikoko eremuan dauden espezie alternatiboekin lotutako azterlanak.

Azaldu bezala, gaztainondoak gainbehera egin zuen Baztan-Bidasoa aldean XIX. mendearen amaieran, tintaren eta txankroaren gaixotasunen ondorioz, eta espezie aloktonoek ordezkatu zuten maiz, batez ere intsinis pinuak. Hala ere, 2010. urtearen amaieran, espezie exotiko horrek gaixotasun fungiko larriak izan zituen Nafarroako eskualde atlantikoan. Gainera, ziurtatu zutenez, azkenaldian aurrerapen handiak egin dira tintarekiko eta txankroarekiko toleranteak diren gaztainondo-klonak lortzeko, eta, ondorioz, gaztainondoa hautagai ona da intsinis pinua ordezkatzeko. Testuinguru horretan, bi lan-ildo ireki ziren espezie exotiko horren alternatiba gisa gaztainondoak duen gaitasuna ebaluatzeko klima-aldaketaren agertoki batean: zura ekoizteko eta fruitua ekoizteko.

Bisitaren lehenengo geldialdia Bulartxikin dagoen leku esperimentalean egin zen. Bertan, gaztainondoaren sei klon komertzial eta Aritzakungo (Baztan) saiakuntza-lursaileko zuhaitz bikainen artetik jasotako hazitik datorren landarea daude. Lursail horretan, Lourizango gaztainondoen bilduma osoaren 13,5 ha landatu ziren 1984-85ean. Bertan, proiektuaren hasieran, PLUS zuhaitz haiek hautatu, ezaugarritu eta genotiparon egin ziren, gero hazi bidez ugaltzeko.

Bigarren geldialdian, gaztainondo zaharren talde bat bisitatu zen Urdingoborda baserrian. Bertan, laginak jaso ziren, ondoren entsegu-sailetan txertatzeko, fruitua ekoizteko barietate tradizionalak berreskuratzeko lerroan. Hemen aipatu zen gaztainen merkatua goraka doala gaur egun, fruitu horretatik abiatuta egindako produktu dietetiko berriei esker, ohiko erabilerez gain.

Ondoren, Argatasoroko Bortzirietako fruituetarako barietate tradizionalen txertoen esperimentazio-guneetako bat bisitatu zen.

Azkenik, geldialdi bat egin zen osasun arazo fungikoek eragindako intsinis pinuaren landaketa batean, eta Zerradoko baserriko espezie alternatiboek ordezkatu dute. Hemen azaldu zen landaketa horietan hainbat baso-espezie erabiltzen direla, haien eskakizun ekologikoak eta klima-aldaketaren ondorioei ematen dieten erantzuna kontuan hartuta. Ildo horretan, monolaborantzetarako nahasketak lehenesten direla esan zuten, paisaia-eskalarako egokitzapena areagotzeko.