Nafarroan nekazaritzako izurriteen jarraipena egiteko erabiltzen diren tranpa motak

INTIA -ren Abisuen Estazioak hainbat formatu edo diseinutako tranpak erabiltzen ditu nekazaritzaren hazkundean eta errendimenduan eragina duten intsektu izurriteen jarraipena egiteko. Laboreen osasuna lortzeko eta bermatzeko funtsezko lana da, eta, horren bidez, eremu jakin batean izurrite-populazioak eta izurrite berriak agertzen hasi diren antzematea lortzen da. 

Laginketei esker, halaber, izurriek une desberdinetan duten populazio-maila eta datu historikoen bidez duten joera azter daitezke, eta jarduerak egiteko beharra eta jarduera-une onenak zehazten laguntzen du. 

Tranpen formatuak aldatu egiten dira harrapatu beharreko intsektu-motaren arabera, haien tamainak, diseinuak eta koloreak eragina baitute harrapatutako intsektu-kopuruan. Gainera, erakarle semikimikoak erabiltzen dira, hala nola feromona sexualak, espezifikoenak, elikadura-erakargarriak edo erakargarri kromatikoak, intsektu-motaren mendekoak. 

INTIAko Abisuen Estaziotik dauden sistemen artean, honako tranpa eta erakargarri mota hauek erabiltzen eta gomendatzen dira izurriteen jarraipena egiteko: 

1) DELTA TRANPA TRIANGELUARRAK 

Delta tranpa triangeluarrak, oinarrian xafla gomaztatu bat dutenak sexu-feromonarekin batera. Plaka gomaztatuan itsatsita geldituko dira harrapatutako intsektuak. Asko erabiltzen dira lepidopteroen eta mikrolepidopteroen monitorizaziorako, bai kanpoko eta berotegiko baratze-laboreetan, bai zurezko laboreetan (fruta-arbolak, olibondoa eta ardogintzarako mahastia). 

Baratzezaintzako izurriteak. 

• Tomatearen sitsa – Tuta absoluta 

• Erruferen sitsa – Plutellaxylostella 

• Gurutzilarien zurtoinaren sitsa – Hellulaundalis 

• Tomate minagailua - Keiferialycopersicella 

• Patataren sitsa - Phthorimaeaoperculella 

• Porruen sitsa - Acrolepiopsisassectella 

Zurezko laboreen izurriak. 

• Sagarren zizarea - Cydia pomonella 

• Muxikaren sitsa - Grapholita molesta 

• Muxikaren daratulua – Anarsialeneatella 

• Aranen zizarea - Grapholitafunebrana 

• Sagarraren daratulua - Leucopteramalifoliella 

• Capua - Adoxophyesorana 

• Nogalaren pirala - Apomyeloisceratoniae 

• Arrazoaren sitsa – Lobesiabotrana 

• Olibondoaren sitsa – Praysoleae 

 2) FUNNEL TRANPAK EDO POLILEROAK 

Tranpa horiek estalki bat dute, eta hor jartzen da sexu-feromona, inbutu bat. Inbututik sartzen da intsektua saskira, eta han geratzen dira harrapatuta. Baratzeko laboreetan (kanpoan eta berotegian), artoaren laborantzan eta, kasuren batean, zurezko laboreetan eragina duten lepidoptero handiak monitorizatzeko erabiltzen dira txitak. 

Baratzezaintzako izurriteak. 

• Zizare grisak – Agrotissp 

• Tomatearen daratulua - Helicoverpa armígera 

• Peridroma - Peridromasaucia 

• Gardama - Chrysodeixischalcites 

• Baratzezaintzako Gardama - Autographa gamma 

• Rosquilla grisa - Spodoptera exigua 

• Rosquilla beltza - Spodopteralittoralis 

• Arto izurriteak 

• Artoaren pirala - Ostrinianubilalis 

• Artoaren daratulua - Sesamianonagrioides 

• Rosquilla del maíz - Mythimnaunipuncta 

 Zurezko laboreen izurriak. 

• Barrenador del olivo - Euzopherapinguis 

• Sesaia del manzano - Synanthedonmyopaeformis 

  3) PLAKA KROMIKO GOMAZTATUAK 

Erakarpena duten edo ez duten plakak dira, eta plakaren kolorea xede-intsektu motak zehazten du. 

• Plaka zuriak aranaren hoplocampa beltza harrapatzeko - Hoplocampa minuta, aranondoaren Hoplocampa - Hoplocampa flava eta Hoplocampa del peral – Hoplocampabrevis zurezko laboreetan. 

• Plaka horiak, oliba-euliaren segimendua egiteko erakargarriekin – Bactroceraoleae olibondoan eta gerezien eulia - Rhagoletiscerasi gereziondoan 

• Beste erakarpenik gabeko plaka horiak, baratzeko laboreetan birikak detektatzeko.  

 4) UR-TRANPAK 

Tranpak horiak dira eta barruan ur kantitate txiki bat gehitzen zaie. Tranpa horiek koltzan eta zerealetan eragina duten intsektu izurri askoren jarraipena egiteko erabiltzen dira.Plagas en colza. 

• Gorgojos - Ceutorhynchuspallidactylus, Ceutorhynchusassimilis 

• Loreen kakalardoa - Meligethessp. 

• Arkakusoak - Psylliodeschrysocephala, P.Napi 

Izurriteak zerealetan. 

• Udazken eta neguko arkakusoak- Rhopalosiphumpadi y Rhopalosiphummaidis 

 5) ELTXOAK 

Euliak amarru-mota desberdinekin euli-espezieak harrapatzeko tranpak dira. Fruta-eulia – Ceratitiscapitata eta Drosophila hegal punteaduna- Drosophila suzukii. 

6) ZORUKO TRANPAK 

Hegaldi-ahalmen txikiko intsektuetara bideratutako zoru-tranpak; adibidez, alanbre-harrak. – Agriotessp (ezkerreko argazkia) artoaren, patataren eta zerealen segimenduarekin. 

Tranpa motaz eta erakargarritasunaz gain, izurritearen monitorizazioan kontuan hartu beharreko beste alderdi batzuk altuera eta orientazioa dira. Urteko landaketa laboreetan, tranpen garaiera aldatuz joango da laborearen altuera handitu ahala, laborearen altuerari eutsiz. Tranparen orientazioa haize nagusiaren araberakoa izanen da, erakarlea hobeki zabal dadin. 

Labore iraunkorren kasuan, izurrien hegalkin-altuerak hartuko dira kontuan, eta eremu ilunetan jarriko dira, beroarekin feromonaren difusioa bizkortu ez dadin. 

Por último, los resultados obtenidos a través de estas trampas determinan la efectividad de las medidas de control implementadas y cuáles son los momentos para el inicio de otros muestreos. 

Azkenik, tranpa horien bidez lortutako emaitzek zehazten dute ezarritako kontrol-neurrien eraginkortasuna eta beste laginketa batzuk hasteko uneak. 

INTIAren Abisuen Estazioa LIFE-IP Nadapta-CC proiektuaren parte da. Nafarroako Gobernuak klima-aldaketara egokitzeko duen estrategia da.