LIFE-IP NAdapta-CC -k bat egin du Birziklapenaren Munduko Egunarekin

Maiatzaren 17an, Birziklapenaren Mundu Eguna ospatzen da, herritarrak kontzientziatzeko hondakinak ingurumena babesteko beharrezkoak diren moduan tratatzeak duen garrantziaz. LIFE-IP NAdapta-CC Europako proiektu integratutik bat egin nahi dugu Birziklapenaren Munduko Egunarekin, klima-aldaketaren aurkako borrokan laguntzen duelako.

Hondakinak dira berotegi-efektuko gasen emisioak sortzen dituzten sektoreetako bat, eta horregatik sartu dira Nafarroako Klima Aldaketaren Bide Orrian (HCCN-KLINA). Zehazki, nekazaritza-sektorearekin batera, sektore ez-energetiko nagusietako bat da Nafarroa fokua jarrita duena BEGen guztizko isurketak %45 murrizteko konpromisoa betetzeko 2030erako, 2005ekoekiko eta %80 2050ekoekiko.

Hondakinen testuingurua Nafarroan

Nafarroako Foru Komunitateak 275.000 tona etxeko eta merkataritzako hondakin sortu zituen 2023an, eta horietatik %51 bereizita utzi ziren. Horrela, Foru Komunitateak %50 baino gehiago bereizita biltzeko helburua lortu du azken urtean, Hondakinei eta haien Fiskalitateari buruzko ekainaren 18ko 14/2018 Foru Legean aurreikusitakoa baino hamar urte lehenago. Guztira, 275.000 tona hondakin sortu ziren, 410kg pertsona bakoitzeko, Estatuan sortzen diren 467 kiloen eta Europan sortzen diren 513 kiloen azpitik. Hondakinen bilketaren emaitzek erakusten dutenez, 2023an 139.800 tona bildu ziren bereizita, biztanleko eta urteko 208 kilo, aurreko urtean baino %5 gehiago eta 2010eko datuekin alderatuta %75 gehiago. Nahastuta biltzen diren etxeko hondakinen gainerako %49tik, gehienak gainerako zatien edukiontzira botatzen direnak, berde edo gris kolorekoak, %50 materia organikoa dira, eta %30 plastikoak, metalak, zura eta ehunak.

Hondakinen gaikako bilketa

Bereizita bildutako zatien artean, edukiontzi horian bildutako ontziak izan dira hazkunderik handiena izan dutenak (aurreko urtean baino %15 gehiago pertsona bakoitzeko), eta edukiontzi marroiaren bidez bildutako materia organikoa (2022an baino %10 gehiago). Azken hori Erriberako Mankomunitatearen eremuan materia organikoa biltzeari eta Iruñerrian txartel elektroniko bidez edukiontziak irekitzeko sistema hedatzeari lotuta dago. Paper-kartoizko eta ehunezko frakzioen bilketa ere nabarmentzekoa da, pertsona bakoitzeko %5 eta %2 gehiagorekin, hurrenez hurren; azken hori arropa eta oinetakoetarako edukiontzien hornidura indartzearen ondorioz.

Zifren arabera, edukiontzi horian 21.053 tona ontzi arin utzi dira, pertsona bakoitzeko 34,1 kg guztira; edukiontzi urdinean, paperean eta kartoian 27.960 tona utzi dira, 41,7 kilo pertsona bakoitzeko; beira bilketa %2 jaitsi da, 18.163 tona guztira, 27 kilo pertsona bakoitzeko. Kasu horretan, nabarmentzekoa da beirazko ontzien kontsumoa %4,3 murriztu dela; Nafarroa hirugarren erkidegoa da beira birziklatzeari dagokionez, Balear Uharteen eta Euskal Autonomia Erkidegoaren atzetik, eta Iruñea bigarren hiria da Espainia mailan.

Bestalde, materia organikoa biltzeko edukiontzi marroian 35.862 tona utzi dira, 53,5 kilo pertsona bakoitzeko. Azpimarratu behar da pertsona bakoitzak %8 gehiago utzi zuela edukiontzi horretan edo etxeko edo komunitateko konpostagailuaren bidez, 2022aren aldean. Azkenik, gainerakoen frakzioa 124.276 tonakoa izan da, 201 kilo pertsonako, %8 gutxiago. Hala ere, behar ez bezala utzitako hondakin-frakzioen kopuru handia nabarmendu behar da: %11 plastikozko, metalezko, egurrezko eta brikako ontziena; %6 paperarena eta kartoiarena; %4 beste plastiko, metal eta zurarena; %4 arropena, ehunena eta oinetakoena, eta %1 hondakin arriskutsu eta bestelako ez-arriskutsuena.

Hondakinen gaikako bilketa hobetze aldera, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak jarraibide batzuk aurkeztu zituen duela aste batzuk, hondakinak behar bezala bereizi direla jakinarazteko eta, horrela, hondakinak dagokien edukiontzian uzteko.

Foru Komunitatean, bilketa bereiziaren eredua hondakinen bost zati nagusitan oinarritzen da: materia organikoa, ontziak, papera eta kartoia, beira eta gainerakoak. Bost zati horietan sartzen ez diren hondakinetarako beste bilketa-kanal batzuk daude ezarrita. Arropa eta oinetakoak ehun-edukiontzi arrosan; tamaina handiko objektuak (altzariak, koltxoiak, tresna elektriko eta elektronikoak, tresnak, etab.), zuzenean etxez etxe edo garbigune finko edo mugikorretan eskariz biltzeko zerbitzuaren bidez, baita izaera eta/edo arriskugarritasunagatik berezitzat jotzen diren beste hondakin batzuk ere (pilak eta bateriak, sukaldeko eta motorreko olioa, pinturak eta disolbatzaileak, etxetresna elektrikoak, lanparak, etab.). Azkenik, sendagaiak eta horien ontziak farmazietan entregatu behar dira.

%8 gutxiago zabortegira

Bilketa bereiziaren eta birziklatzearen gorakada hondakindegietan tratatzen diren hondakinen kopuruan islatzen da; 2023an kopuru horrek %8ko jaitsiera izan du 2022arekin alderatuta, eta azken urtean sortutako hondakinen %46 dira.

Berrerabiltzeko eta birziklatzeko prestaketari dagokionez, hondakinen %54 berrerabiltzeko deribatu dira, 2023an baino %3 gehiago dira, eta Foru Erkidegoak 2025erako ezarritako %55eko birziklatze-helburua lortzera hurbiltzen du.

Helburu horiek Nafarroako Gobernuak joan den urtarrilean onartu zuen 2017-2027 aldirako Nafarroako Hondakinen Planean ezarritako ildoei jarraitzen diete. Plan horretan datozen urteetan jarraitu beharreko ildo estrategikoak ezartzen dira, elikagaien hondakinak murrizteko, ontzien erabilera murrizteko eta erabilera bakarreko plastikoak kontsumitzeko, produktuak berrerabiltzeko, eraikuntza eta deseraikuntza jasangarriagoak sustatzeko edo beste fluxu mota batzuen prebentzio globala lortzeko.

LIFE-IP NAdapta-CC proiektuari buruzko informazio guztia jakin nahi baduzu, albisteen hileroko buletinean harpidetu zaitezke formulario hau betez.