Eduki publikatzailea

LIFE-IP NAdapta-CCk nekazaritza-kudeaketako estrategia desberdinek klima-aldaketara egokitzeko adierazleetan duten eragina ebaluatu du, Nafarroako nekazaritza-lurren kalteberatasunari buruzko azterlan batetik abiatuta

INTIAk eta NUPek egindako lana C4.1 ekintzari dagokio, alegia, 'Agrosistemek klima-aldaketara egokitzeko duten gaitasuna optimizatzea, lurzorua, materia organikoa eta laboreak kudeatzeko estrategien bidez’.

01-04-2022


Nafarroako Nekazaritzako Elikagaien Teknologia eta Azpiegituren Institutuak (INTIA) eta Nafarroako Unibertsitate Publikoak (NUP), LIFE-IP NAdapta-CC proiektuaren esparruan, Nafarroako nekazaritza-lurzoruen diagnostikoa egin dute, hainbat erabilera-estrategiaren araberako moldagarritasun-adierazleei dagokienez. Bertan, kalteberatasun edafikoari buruzko azterlan batetik abiatuta, hainbat estrategiaren eragina ebaluatu da (kontserbazio-nekazaritza, txandakatzeak, zuzenketa organikoen erabilera eta larreen kudeaketaren hobekuntza) Foru Erkidegoan espero diren klima-aldaketetara egokitzeko adierazleen gainean, eta lurzoruen kalteberatasun-ezaugarri nagusiekin lotuta.

Egindako azterlana C4.1 ekintzari dagokio, hots, 'Agrosistemek klima-aldaketara egokitzeko duten gaitasuna optimizatzea, lurzorua, materia organikoa eta laboreak kudeatzeko estrategien bidez’. Ekintza honen helburuetako bat lurzoruak modu erresilientean kudeatzeko plan bat sustatzea da, agrosistemak klima-aldaketara hobeto egokitzeko, Nafarroara egokitutako lurzoruak kudeatzeko estrategien bidez.

 

Nekazaritzaren garapenerako portaera homogeneoa duten 12 zonatan banatzea

Horrela, proiektuaren lehen fasean zonakatze-sistema bat diseinatu zen Nafarroa 12 zonatan banatzeko, nekazaritzaren garapenerako portaera homogeneoa zutenak. Ondoren, hurrengo urteetarako Foru Komunitatean antzemandako inpaktu klimatiko nagusietan eta horiekin lotutako berezko propietate edafikoetan oinarrituta, erresilientzia-adierazleak identifikatu ziren. Adierazle horiek materia organikoarekin eta lurzoruaren egoera fisikoarekin lotutako alderdiak biltzen dituzte nagusiki.

Hirugarren fase batean, Nafarroako nekazaritza-erabilera karakterizatzeko lurzati-sare bat definitu zen, eta, bertan, ohiko erabilerapean ekoizten ari ziren lursailak hautatu ziren, Foru Komunitatean kalteberatasuneko oinarrizko lerro bat zehazteko, baita 'egokigarritzat’ jotako erabileren azpiko lurzatiak. Kasu honetan, proposatutako egokitzapen- edo erresilientzia-erabilerak, Nafarroako Klima-Aldaketaren Ibilbide-Orrian (KLINa) oinarritutakoak, barne hartzen ditu laboreen txandaketa, kontserbazio-nekazaritza, ongarritzeko medeagarri organikoen erabilera eta larreen eta belardien erabilera optimizatua. Aldi berean, kudeaketa-praktika horiek probatzen ari diren hainbat erakustaldi-lursail ezarri ziren.

Sare hori definitu ondoren, laginketa-estrategia bat definitu zen, ezarritako eremu bakoitzean eta partzela-multzoetan lurzoru-unitate alderagarrien gainean aplikatutako kudeaketaren arabera (ohikoa edo ‘egokigarria’) aukeratutako adierazleen egoera definitzeko. Horretarako, lurzoruaren laginketa sistematikoa egin zen hiru erakusketa-partzeletan eta ekoizpen errealeko 148 partzelatan.

 

Agrosistemek klima-aldaketara egokitzeko duten gaitasunaren jarraipena egiteko bi alderdi

Lan horretan lortutako emaitzek aukera eman zuten, Nafarroan lehen aldiz modu sistematiko eta kuantitatiboan, kontuan hartutako agrosistemen klima-aldaketarako egokigarritasunaren jarraipenerako oinarrizko bi alderdi zehazteko. Alde batetik, oinarrizko lerro bat ezarri ahal izan zen (ohiko moduan maneiatutako lursailetan ikusitako mailei dagokiena) zona eta lurzoru mota guztietarako. Bestalde, kontuan hartutako estrategia bakoitzerako, produkzio-partzela errealetako interes-adierazleen gaineko eragin garbia zehaztu ahal izan zen.

Laburbilduz, datuek adierazi zuten kudeaketa egokitzaileak zonetan duen eragina aldakorra dela kudeaketa motaren, zonaren eta aintzat hartutako adierazleen arabera. Oro har, ikusi zen nekazaritza-lurren azaleko horizontean C organikoaren irabaziak nabariagoak izan zirela kanpoko ekarpenekin, edo klimak modulatuta daudela kontserbazioko nekazaritzan. Irabazi horiek ez datoz nahitaez bat beste parametro batzuetan izandako aldaketekin, esaterako, ura atxikitzearekin. Horrek agerian uzten du eskualde mailan kudeaketaren alderdi desberdinen eta lurzoruaren propietateen arteko erlazioen konplexutasuna ulertzeko beharra.

Era berean, landareek eskura duten ura atxikitzeari dagokionez ikusitako emaitzek agerian uzten dute ohiko laborantza-jardueretan iragankorrak izan daitezkeela C organikoa biltegiratzea errazten duten maneiuek alderdi horretan eragin ditzaketen aldeak.

Beraz, Nafarroan, kontuan hartutako estrategiek eragin positiboa izan dezakete egokitzapenari dagokionez, lurzoruaren propietateen ikuspegitik. Efektu hori, ordea, beste faktore batzuek modulatzen dute. Eskualde mailako agrosistemen ezaugarriak kontuan hartu behar dira, bakoitzaren abantailak eta balizko mugak kontuan hartzeko, ustiategi mota bakoitzerako diagnostiko eta aholkularitza baterantz aurrera egiteko. Horixe da ekintza honen hurrengo faseen helburua.