Eduki publikatzailea

LIFE-IP NAdapta-CCk aurrera egin du hazi zaharren berreskurapenean, germoplasma-bankuari jada eman zaizkion barietate berriak gehituta, kontserba daitezen

INTIA sozietate publikoak egindako lana Nafarroako hainbat eremutako tokiko haziak lokalizatzean eta berreskuratzean datza.

08-04-2022


Nekazaritzako Elikagaien Teknologia eta Azpiegituren Nafarroako Institutua (INTIA) sozietate publikoak, LIFE-IP NAdapta-CC proiektuaren barruan, aurrera jarraitzen du hazi zaharrak berreskuratzeko proiektuan, eta, azken aste hauetan, germoplasma-bankuari eman zaizkion barietate berriak sartzea lortu du, kontserba daitezen. Sartagudan eta Donezteben kokatutako lursail esperimentaletan egindako lan hau Nafarroako hainbat eremutako tokiko haziak lokalizatzean eta berreskuratzean datza. 2021aren amaieran, berreskuratutako 78 hazi desberdin zenbatu ziren guztira.

Proiektu honen hazi zaharrak berreskuratzearen arduradunetako bat, Asun Tiebas, INTIAko esperimentazio teknikaria, Aragoiko Nekazaritzako Elikagaien Berrikuntza eta Teknologia Zentroaren (BGHZ-CITA) Germoplasma Hortikolako Bankuaren instalazioak bisitatu ditu. Bertan, 2021eko kanpainako hazi biderkatu berriak entregatu dira, besteak beste, babarrun, zerba eta kalabaza barietate berreskuratuak, eta bere garaian utzitako hazi kopuru bat bildu da, baina BGHZ-CITA kodeekin betetzeko kopuru nahikorik gabe, kontserbaziorako beharrezkoak direnak. Bildutako hazi horiek (babarrunak, artoa, tomatea) ugaldu egingo dira uda honetan INTIAren Sartaguda eta Doneztebeko lursail esperimentaletan. Germoplasmako Bankuan egoteko akordioa Cristina Mallor CITAko Ortofrutagintza Unitateko ikertzailearekin egin da.

Nekazaritzako Elikagaien Ikerketa eta Teknologia Zentroko (BGHZ-CITA) Germoplasma Hortikolaren Bankua Espainiako baratze-baliabide genetikoak kontserbatzeko sortu zen, aldakortasun-galera saihesteko. Aldaketa hori tokiko antzinako barietate askoren ordez aldaera hobetuak (uniformeagoak) erabiltzeak eragin zuen nagusiki, baina oinarri genetiko murritzagoarekin. BGHZ barazkien germoplasma-banku garrantzitsua bihurtu da, bai nazio mailan, bai nazioartean, jarduera hasi zuenetik 30 urte baino gehiago igaro ondoren. Bankuak 300 espezie baino gehiagotako 17.000 sarrera inguru gordetzen ditu. Horien artean, baratze garrantzitsuenen tokiko laboreez gain, gutxiengoen hazkuntzako espezieak eta horiekin lotutako beste basoko espezie batzuk daude, guztiak ere hobekuntza genetikorako eta biodibertsitatearen kontserbaziorako oso erabilgarriak.

2018tik

2018an, INTIA hazi zaharrak berreskuratzen hasi zen LIFE-IP NAdapta-CCren esparruan, Nafarroa Klima Aldaketara egokitzeko estrategia integratua. Hainbat hamarkadatan hazi-espezie desberdinak kontserbatzen aritu diren eta proiektuan laguntzeko prest agertu diren pertsona horien ekarpenak Nafarroako hainbat eremutako barietate horiek berreskuratzea ekarri du.

Azken hilabeteetan, INTIAk partikularren lankidetza eskaintzak jasotzen jarraitu du, antzinako eta tokiko haziak berreskuratzeko.

Proiektu hau gauzatzen ari den INTIAko taldea honako hauek osatzen dute: Amaia Uribarrik; Esperimentazio arloko Asun Tiebas –ek; eta Sartaguda eta Doneztebeko finka esperimentaletako Salomón Sádabak eta José Diego Sarrateak, hurrenez hurren.

Esperimentazio-saiakuntza horiek LIFE-IP NAdapta-CCn kokatzen dira, eta bertan INTIA sozietate publikoak parte hartzen du, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuaren arteko Hitzarmenaren esparruan, nekazaritzaren arloan I+G+b sustatzeko eta nekazaritza Klima-Aldaketara egokitzeko

Nafarroan klima-aldaketara egokitzeko estrategia integratua

Gogoratzekoa da LIFE-IP NAdapta-CC Nafarroako Klima Aldaketara egokitzeko estrategia integratua dela eta Foru Erkidegoak Klima Aldaketaren aurrean nazioarteko konpromisoari egiten dion ekarpenaren parte dela. Gainera, gerta daitezkeen aldaketei aurrea hartu nahi die, aldaketa horien ondorio negatiboak mugatuko dituzten egokitzapen-neurriak garatuz eta, ahal den neurrian, eragin positiboak aprobetxatuz. Egokitzapen-neurri goiztiar eta ondo planteatu horiek etorkizun hobea eta aurrezpen ekonomikoa bermatuko dituzte.

INTIA proiektu europarraren nekazaritza-ekintzen arduraduna da. Nekazaritzan klima-aldaketara egokitzea erronka garrantzitsua da, klima laboreen eta abeltzaintzaren garapena baldintzatzen duten ekoizpen-faktore garrantzitsuenetako bat baita. Eta, ildo horretan, INTIAk LIFE-IP NAdapta-CCren esparruan egin duen ekintzetako bat arrisku bereziko tokiko espezieen eta barietateen haziak biltzea da, biodibertsitatea funtsezkoa baita etorkizuneko erronkei aurre egiteko, hala nola klima-aldaketari aurre egiteko.

NAFARROAKO BARATZE BARIETATEEN GIDA ezagutu.