Eduki publikatzailea

‘Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ ikastaroaren hirugarren jardunaldiaren balantzea

Hirugarren hitzaldi honek, ‘Tokiko ingurunea eta haren egokitzapena’ izenekoan, ikasleak lau LIFE proiektutara hurbildu zituen (LIFE-IP NAdapta-CC, LIFE Good Local Adapt, LIFE Adaptate eta LIFE-IP Urban Klima 2050), proiektu bakoitzeko teknikarien eskutik.

11-11-2022


Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ ikastaroaren hirugarren jardunaldia joan den asteartean izan zen, 2022ko azaroaren 8an.

Doako prestakuntza horretan dagoeneko mila eta ehun pertsona baino gehiagok eman dute izena, eta Ingurumeneko Zuzendaritza Nagusiaren (LIFE-IP NAdapta-CCren bidez), Meteorologiako Estatu Agentziaren (AEMET) Nafarroako Ordezkaritzaren eta Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalaren (UNED) Tuterako zentro elkartuaren arteko lankidetza-hitzarmenaren emaitza da.

Saioari hasiera emateko, Itziar Almárcegui Artiedak LIFE-IP NAdapta-CC proiektuaren eta Nafarroako Gobernuko Ekonomia Zirkularraren eta Klima Aldaketaren Zerbitzuko teknikariaren sarrera labur bat egin zuen, eta, ondoren, lehenengo txostenari ekin zion. Horrela, tokiko klima-aldaketara egokitzeko neurriak azaldu ziren, zeinak LIFE programarekin finantzatutako lau proiektutan garatzen ari diren (LIFE-IP NAdapta-CC, LIFE Good Local Adapt, LIFE Adaptate eta LIFE-IP Urban Klima 2050). 


Nafarroako tokiko ingurunera egokitzea (PACES)

Lehen hizlaria Aitor García Galar izan zen, LIFE-IP NAdapta-CC proiektukoa eta Nafarroako Lurzoru eta Etxebizitzako (NASUVINSA) eta Nafarroako Lurralde eta Jasangarritasun Agentziako (LURSAREA) teknikaria, zeinak Alkatetzen Itunaren aurkezpena egin zuen. Europako ekimen bat da, zeinaren bidez tokiko gobernuek berotegi-efektuko gasak murrizteko helburuekin bat egiten duten, eta ikuspegi komun bat hartzen duten klima-aldaketa eta energia-pobrezia arintzeko eta klima-aldaketara egokitzeko.


Garcia Galarrek azaldu zuenez, orain arte 198 udalerri atxiki zaizkio ekimen honi, hau da, Nafarroako udalerrien % 72,8. Hori guztia LIFE-IP NAdapta-CCren finantzaketari eta hainbat erakunderen lanari esker. Horien artean, Europako Alkatetzen Itunaren Bulegoa, zeinak jarraitu beharreko metodologia ezartzen duen; Nafarroako Gobernua, ekintza LURSAREAren bidez koordinatzen duena; NELS Sarea; eta tokiko ekintzako taldeak beren garapen-agentzien bidez.


Horrela, Klimarako eta Energia Iraunkorrerako Ekintza Plan bakoitzak (PACES), aldez aurreko diagnostiko batetik abiatuta, neurri batzuk jasotzen ditu, eta neurri horiek udalek hartzen dituzten konpromisoen bidez ezarriko dira.


Orain arte, taldekako 17 PACES eta Lizarrarako banakako PACES bat egin dituzte, udalerri bakoitzeko isurketen inbentarioa egitea eskatzen duen metodologia kontuan hartuta, erreferentziazko urte batean; lurraldearen kalteberatasunaren eta arriskuaren analisiarekin batera. Hori guztia tokiko taldeekin hainbat bilera egin ondoren, lurraldez lurralde, bakoitzaren beharrak antzemateko.


Horrela, García Galarrek gaineratu zuenez, PACES bakoitzak ondorengo ekintza-ildoak ditu: ekintza klimatikoa Administraziotik; eraginkortasun energetikoa eta energia berriztagarria; mugikortasun iraunkorra eta emisiorik eza; klima-aldaketara egokitutako hirigintza; hondakinen prebentzioa eta kudeaketa eta ekonomia zirkularraren sustapena; natura-ingurunea, nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza-sektorea; uraren kudeaketa integrala; eta klima-aldaketarekin lotutako gaixotasunen eta osasunaren gaineko ondorioen prebentzioa.


PACES bakoitza egin ondoren, udalbatzak onartu behar du, eta dagoeneko 109 udalerrik eman dute urratsa Nafarroan. Horiei Itunari atxikita dauden beste 42 udalerri gehitu behar zaizkie, PACES egiteko zain daudenak. Horretarako, lehendik dauden taldeetan sartu beharko dira.


LIFE Good Local Adapt. Klima-aldaketara egokitzeko irtenbideak Euskadin


LIFE Good Local Adapt proiektuko Jon Laurenz Senosiainek eta LUR Studioko hiri-azpiegitura berdean espezializatutako arkitektoak Euskadiko udalerri txiki eta ertainetan klima-aldaketara egokitzeko irtenbideak azaldu zituzten. Horrela, LIFE Good Local Adapt proiektuak bederatzi ekintza biltzen ditu, eta horietatik hirutan oinarritu zen Laurenz Senosiain: herritarren parte-hartzea, eraikinaren prototipoa eta espazio publikoko prototipoa.


Herritarren parte-hartzeari dagokionez, udalerrietako eremu zehatzetan klima-aldaketara egokitzeko proposamenak egin ziren, landare-fatxadak, lorategiak eta drainatze-eremuak dituzten muntaketen bidez, bai eta zoladura-aldaketei eta hiri-estaldurei buruzko iradokizunen bidez ere.


Eraikinaren prototipoaren ekintzaren barruan, udal-eraikin bat aukeratu zen, Balmasedako hiltegi zaharra, eta haren gainean urbanizazio-proiektu jasangarri bat egin zen, klima-aldaketara egokitua. Adibidez, honako irtenbide hauek proposatu ziren: eraikinaren teilatupean negutegi bat integratzea; estalkian landare-teilak jartzea; estalkian eta fatxadan ura lainoztatzea; proiektua gauzatu bitartean hondakin gutxiago sortzeko eraikuntza-sistemak; bosgarren irtenbide gisa, euri-urak eta ur grisak tratatzea eta berrerabiltzea; eta, azkenik, hiri-azpiegitura berde bat diseinatzea eraikinaren aldameneko lorategian.

Espazio publikoko prototipoaren ekintzari dagokionez, Legazpiko Udalak espazio publiko bat jarri zuen hiri-egokitzapen berderako. Hainbat irtenbide proposatu ziren, hala nola zoladurak iragazkortzea; zuhaiztien bidez ura bioatxikitzeko eremuak sortzea; metatze-andel bat jartzea bioatxikitze-eremuetako soberako uretarako; landare-pergola bat ezartzea itzal-eremuak sortzeko; eta hori guztia karbono-aztarna txikiko materialekin, hala nola zurarekin.


LIFE Adaptate. Tokian-tokian klima-aldaketara egokitzea

José Pablo Delgadok, EuroVértice Consultores-eko ingeniari industriala eta Energia Berriztagarrietan eta Eraginkortasun Energetikoan doktorea eta LIFE Adaptate proiektuko teknikaria denak, hasiera batean egokitzapenaren arloko lana testuinguruan kokatu zuen, ondoren LIFE Adaptate proiektuan zentratzeko, Murtziako Eskualdeko PACESekin zuzenean lotutako proiektua.


Delgadok adierazi zuenez, tokiko klima-aldaketara egokitzeko lana ez da erraza; izan ere, lurraldea zehatz-mehatz ezagutu behar da, udalerriko egungo eta etorkizuneko klima-kalteberatasunak ezagutu behar dira, eta klima-aldaketara egokitzeko zer aukera dauden jakin behar da.

LIFE Adaptate proiekturako, IPCCren bosgarren txostenean oinarritutako metodologia kualitatibo bat garatzea erabaki zen, tokiko kalteberatasunei lotutako klima-mehatxuetatik abiatuta inpaktu-arriskuak ezartzea ahalbidetzen dutenak, eta, era berean, PACES bakoitza klima-aldaketara egokitzeko ekintzak definitzea ahalbidetuko dutenak.

PACESak elkarrekin sortzeko prozesuan erredakzio-talde batek parte hartzen du stakeholder-ekin batera, herritarrak prozesuan kontuan hartuta, adibidez, inkesten bidez. Horren guztiaren ondorioz, PACESen sar daitezkeen ekintzen zerrenda egiten da, eta, orduan, ekintza horiek hautatu eta lehenesten dira, irizpide anitzeko hautaketan oinarrituta (eraginkortasuna, ekitatea, malgutasuna, legitimitatea, urgentzia eta balizko sinergiak, bai eta finantzaketaren kostua eta eskuragarritasuna ere). Irizpide bakoitzak pisu desberdina du, TOPSIS-AHP metodologia aplikatzearen ondorioz.

Urban Klima 2050: Euskadiren erresilientziarako proiektu eraldatzailea


Malake Muñoz Cachónek, LIFE IP Urban Klima 2050 proiektuko kide eta Ihoberen Ekintza Klimatikoko Proiektuen arduradunak, Euskadin tokiko klima-aldaketara egokitzeari buruzko hitzaldia eman zuen.

Komunitate honetan, tokiko klima-aldaketara egokitzea irudikatzen dute mekanismo bereko engranaje gisa irudikatutako osagai batzuen bidez; horrela, lehena mugitzean, besteak mugiarazten dira. Lehenik eta behin, Klimatek proiektuak daude, zentro teknologikoen bidez ezagutza garatzea ahalbidetzen dutenak, erregionalizatutako klima-agertokiak, bero-boladak, ur-kalteberatasuna eta abar garatzeko proiektuekin. Horrela, ondoren, erabaki informatuak hartzeko beharrezko tresnak garatzen dira. Horrela, tokiko berrikuntza klimatikoa ere sustatzen da, batez ere udalerriei proiektu erakusleen garapena sustatzeko laguntzak emanez.

Lankidetza horretatik sortu zen LIFE-IP Urban Klima 2050, Udalsarea 2030 udalerri jasangarrien euskal sarearekin lankidetzan, udalekin “eskuz esku” lan egiteko, Muñoz Cachónen esanetan.


Hala, Euskadin garatu diren tresnetako batzuk klima-arriskuaren indizeak dira (kalteberatasunari eta udal-arriskuari buruzko fitxak dituzte EAEko 251 udalerrietan, eta lau aldagairen datuak kontsultatzeko bisore bat dute: lehortea, uholdeak, itsas mailaren igoera eta bero-boladak). Kostaegoki proiektuaren esparruan ere itsas mailari buruzko datuak ematen dituen bisore bat garatu da, kostaldean bizi den euskal biztanleriaren kopurua kontuan hartuta. Azkenik, Euskadiko klima-agertokiei buruzko tresna bat ere garatu dute, prezipitazioei eta tenperaturari buruzko datuak deskargatzeko aukera ematen duena. Horri gehitu behar zaizkio Urban Klimatik lantzen ari diren datu gehigarriak: hezetasuna, haizea, erradiazioa eta irristatzeak.

Horrez gain, udal-mailan klima-aldaketara egokitzeko ekintza zehatzei irtenbide zehatzak ematea ahalbidetzen duten gidak garatu dira (irtenbide naturalak, batez ere). Udalerriei laguntzeko, Guida tresna eta erosketa publiko berderako programa ere garatu dira.

Malake Muñozek LIFE-IP Urban Klima 2050 proiektuaren aurkezpena ere egin zuen, zeina 2025ean amaituko den 20 milioi euroko aurrekontuarekin. Lurraldea eraldatzeko proiektua da, azaldu zuenez, gobernantza-maila desberdinak biltzen dituelako: Eusko Jaurlaritza, Ihobe bezalako agentzia publikoak, hiru foru aldundiak eta zazpi euskal udal, eta horiei, gainera, ezagutzaren sortzaile guztiak gehitzen zaizkie.

Une honetan, tokiko zazpi sentsibilizazio-plan egiten ari dira klima-ekintzari lotuta, bai eta eskualde-mailako plan bat ere. Gainera, klimari eta energiari buruzko udal- eta eskualde-planak egiteko gida bat garatu da, Euskadiko tresna espezifiko guztiak biltzeko. Horrela, EAEko udalerriek PACESen garapen-fase bakoitzean ikusi ahal izango dute zein tresna dituzten horiek aplikatu eta beren politiketan sartu ahal izateko.

Azkenik, Legazpin, Oñatin, Errigoitin, Errenterian, Gorlizko hondartzan, Bermeon edo Bakion egindako egokitzapen-neurrien hainbat adibide azaldu zituen.