Eduki publikatzailea

‘Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ ikastaroaren seigarren jardunaldiaren balantzea

Seigarren hitzaldi honek, ‘Paisaia eta lurralde plangintza’ izena izan zuenak, paisaia tresna gisa eta lurralde-plangintzarekin eta gaueko ingurunearekin duen harremana jorratu zituen, NASUVINSAren, SIGMATECen eta POCTEFA Pirineos La Nuit proiektuen adibideekin.

23-01-2023


‘Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ kurtsoaren seigarren jardunaldia pasa den asteartean, 2023ko urtarrilaren 17an, ospatu zen.

Prestakuntzak mila pertsona baino gehiago ditu izena emanda, eta Ingurumeneko Zuzendaritza Nagusiaren (LIFE-IP NAdapta-CCren bidez), Meteorologiako Estatu Agentziaren (AEMET) Nafarroako Ordezkaritzaren eta Tuterako Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalaren (UNED) arteko lankidetza-hitzarmenaren emaitza.

Saioa hasteko, sarrera labur bat egin zuen Itziar Almárcegui Artiedak, LIFE-IP NAdapta-CC proiektukoak eta Nafarroako Gobernuko Ekonomia Zirkularreko eta Klima Aldaketako Zerbitzuko teknikariak. Seigarren jardunaldi honetako hiru hizlariak aurkeztu zituen.

Paisaia antolamendu-tresna gisa. Klima-aldaketarekin lotutako dinamikak

Dámaso Munárriz Guezala LIFE-IP NAdapta-CC proiektuan NASUVINSAko teknikariak hasi zuen bere hitzaldia klima-aldakortasunaren kontzeptua azalduz, eta Nafarroako eguraldia eta klima, klima-indizeak eta sailkapenak, klimaren elementuak eta klimaren faktoreak bereizi zituen. Klima-aldaketaren eraginen laburpen bat ere aurkeztu zuen, IPCCk gomendatutako inpaktu-kateetatik abiatuta egina, eta nabarmendu zuen, adibidez, “hiri-berrikuntza eta lurralde-antolamenduaren hobekuntza, espazio berdeak barne hartuta, motor garrantzitsuak” izan daitezkeela “etxebizitzak berritzeko eta pertsonak lanetik gertu bizitzera bultzatzeko, horrela bizi-baldintzak hobetuz eta desplazamendu-denbora murriztuz eta ondorioz estresa sortuz”.

Nafarroako tenperatura maximoei buruzko datuak biltzen zituen kartografia, sailkapen klimatikoak, eta Nafarroako lurraldean dauden 16 mehatxuen eta ondorio klimatikoen laburpena erakutsi zuen, hala nola: berotzea, muturreko bero-gertaerak, udako egunen luzapena, erregimen termikoaren irregulartasuna, urteko prezipitazioen guztizkoaren irregulartasunaren igoera, prezipitazioen erregimenaren aldaketa, muturreko prezipitazio-gertaerak, idortasun-aldiaren hazkundea, klima-ezaugarrien aldaketa esanguratsua, klimen banaketaren aldaketak, altitudeko pisuen aldakuntza, eremu biogeografikoen banaketaren aldakuntza, klimaren elementuei lotutako arriskuak (ibai-uholdea, irristatzea, suteak...), paisaia-ondorioak, giza esposizioa eta berotze globala.

Klima-aldaketak Nafarroan izango dituen ondorioen laburpen hau egiteko helburua epe luzera egokitzeko eta arintzeko neurriak planifikatu ahal izatea da.

Ondoren, Dámaso Munárriz lurraldearen paisaiaren kudeaketan zentratu zen, eta horretarako Espainiako Deskarbonizazio Estrategia aipatu zuen: 1990ean baino % 90 gutxiago isurtzea ekarriko du, eta gainerako % 10a hustubideek xurgatuko dute. Nafarroako Lurralde Estrategia ere aipatu zuen, paisaiarako zehaztapenak jasotzen dituena: lurraldearen paisaia-kudeaketa ezaugarritzen du, lurralde-kapitalaren elementuak diagnostikatzen ditu kudeaketaren oinarri gisa, paisaia eskualde mailan zehazten du, paisaia-kalitateko helburuak ezartzen ditu, kultura, ondarea eta paisaia deskribatzen ditu, lurzoruaren eta lurraldearen erabilerak jorratzen ditu eta azpiegitura berderako orientabideak ezartzen ditu.

Paisaia eta lurralde-plangintza

Pablo Sánchez Ramosek, Sigmatec Medio Ambiente SLko lurralde-antolamenduan eta paisaian adituak, klima-aldaketak paisaian duen eragin zuzenari buruz hitz egin zuen. Ikuspegi ekogeografiko batetik, paisaia lurralde bat osatzen duten osagaien konbinazioaren emaitza dela esan zuen: lurra, ura, airea eta bizitza, kokalekuak eta giza eraikuntzak, ‘guztia’ osatzen dute.

Paisaiari buruzko Europako Hitzarmenaren arabera, “lurraldearen edozein zati gisa” definitzen da, “populazioek hautematen duten moduan, zeinaren izaera natura- eta giza faktoreen eta horien arteko harremanen ondorioz sortzen baita”. Sánchez Ramosek adierazi zuen ez dagoela lurralderik paisaiarik gabe eta ez dagoela lurralderik gabeko paisaiarik.

Hizlariak azaldu zuen zergatik lurraldearen paisaiaren bidezko azterketak erraztu egiten duen lurraldea antolatzeko eta planifikatzeko neurriak hartzeko erabakiak hartzea. Izan ere, horrela identifikatzen dira lortu nahi diren antolamendu- eta plangintza-eskalaren eta helburuen arabera (Paisaian Esku Hartzeko Unitateak); horiek aukera ematen dute zehaztapenak eta ekintzak ezartzeko leku bakoitzaren beharren eta ahalmenen arabera.

Beraz, ikuspegi teknikoa eta zientifikoa funtsezkoa da lurraldea zehaztu eta identifikatzeko, helburua lurraldea planifikatzea eta antolatzea bada.

Sánchez Ramosek bere hitzaldian klimaren eta paisaiaren artean dagoen lotura estua azaldu zuen; izan ere, klima paisaia naturalaren, eraldatuaren eta giza paisaiaren funtsezko alderdia da, eta paisaia-eremu homogeneoen identifikazioa oso lotuta dago leku bakoitzeko klimatologiarekin.

Nafarroako klima-analisiaren eta paisaiaren arteko lotura hori Paisaiari eta Klima Aldaketari buruzko Gida Tematikoan islatu da. Gida hori oraindik ez dago publikoki eskuragarri, eta honako helburu hauek izan zituen: Nafarroako biztanleek argi eta garbi ezagut ditzaketen paisaien eta haien existentzia ahalbidetu duten klima-baldintzen arteko harremana ezartzea; klima-baldintzen aldaketaren proiekzioa ahalbidetzea, adierazpen kartografikoaren bidez; baldintza horien aldaketak paisaiei eragingo dien aurreratzea; eta lurraldea planifikatzeko eta kudeatzeko neurriak proposatzea.

Jarraian, Sánchez Ramosek bioklimatologiaren eta paisaiaren artean dagoen lotura sendoari heldu zion, klima-aldaketak baldintzatutako paisaiaren bilakaera aztertzea eta hurbiltzea ahalbidetzen baitu. Nafarroaren kasuan, harreman hori are garrantzitsuagoa da, paisaia naturalak eta nekazaritza eta basozaintzako paisaiak ugari baitira.

Aipatutako gidak Nafarroako paisaiaren bilakaera aztertzen du bere eremu bioklimatikoen eta paisaia-eremu bioklimatikoen bitartez; halaber, paisaiaren elementu bereizgarriak aztertzen ditu, hala nola erliebe bereziak, uraren paisaiak, baso-paisaiak, nekazaritzako eta basogintzako paisaiak, paisaia eraikiak... Gidak inpaktu-kate guztiak ere aztertzen ditu.

Gaueko ingurunea: iluntasuna

Fernando Jáuregui Solak, POCTEFA 233/16 PLN, Pirineos La Nuit proiektuaren koordinatzaileak, hiri handiek sortutako argi-kutsadurara hurbildu zituen bertaratutakoak, eta planetako beste kutsatzaile bat bezala hitz egin zuen. Horrela, argiaren igorpen artifizialaren ondorioz galduz joan den gauaren eta iluntasun naturalaren garrantzia agerian utzi zuen. Horregatik, instalazio baten argi-kutsadura mugatzeko, argi-fluxuaren emisioa kontrolatu beharko litzatekeela adierazi zuen: intentsitatea, norabidea, ordutegia, espektro-tartea (kolorea).

Izan ere, egunez gauzak ikusten ditugun argi naturala eguzkiarena da. Nahiz eta eguzkitik iristen zaigun argia ezberdina izan horizontearekiko altueraren, baldintza atmosferikoen eta gauden lekuaren arabera, gure burmuina gai da aldakuntza horiek konpentsatzeko inguru ezagunetan aurkitzen bagara. Hala ere, gauez, ez dugu erreferentzia naturalik gauzak ikusteko.

Pirineos La Nuiten, saguzar eta intsektuen argiztapen-sistemen afekzio-azterketak egin dira, eta ondoriozta daiteke intsektuak argi zuriko luminariek igortzen duten argiak erakartzen dituela, eta gutxiago anbar koloreko argiek. LED argi zuriak askoz eraginkorragoak izan daitezke kontsumoaren ikuspegitik, baina ez argi-kutsaduraren ikuspegitik.

Bost urteko proiektuaren ondoren, Pirineos La Nuitek ‘Gauerako Pirinioetako estrategia’ izeneko dokumentua egin du. Gaueko iluntasunaren babesa gizartearen agenda politikoetan sartzea eta Klima Aldaketaren Pirinioetako Estrategiarekin bat egitea gomendatzen du dokumentu horrek.

Izan ere, “gauaren iluntasuna ziklo naturalaren funtsezko zati bat da. Argi kutsadura ez da soilik izarrei buruzkoa, paisaia natural bat hiltzen du”, amaitu zuen.