Eduki publikatzailea

‘Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ ikastaroaren laugarren jardunaldiaren balantzea

Laugarren hitzaldi honek, ‘Nekazal egokitzapena’ izenekoak, LIFE-IP NAdapta-CCren zenbait estrategiatara hurbildu zituen ikasleak. Esaterako, ureztatzea eraginkortasunez erabiltzeko eta izurriteak kudeatzeko estrategietara, edo karbono-nekazaritza adimendunaren bidezko arintze-estrategietara, LIFE Agromitiga proiektua adibide gisa jarrita.

02-12-2022


Larrialdi klimatikoa: egokitzapena klima-aldaketari aurre egiteko tresna eraginkor gisa’ ikastaroaren laugarren jardunaldia joan den asteartean izan zen, 2022ko azaroaren 29an.

Doako prestakuntza horretan dagoeneko mila eta ehun pertsona baino gehiagok eman dute izena, eta Ingurumeneko Zuzendaritza Nagusiaren (LIFE-IP NAdapta-CCren bidez), Meteorologiako Estatu Agentziaren (AEMET) Nafarroako Ordezkaritzaren eta Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitate Nazionalaren (UNED) Tuterako zentro elkartuaren arteko lankidetza-hitzarmenaren emaitza da.

Saioari hasiera emateko, LIFE-IP NAdapta-CC proiektuko kide den eta Nafarroako Gobernuko Ekonomia Zirkularraren eta Klima Aldaketaren Zerbitzuko teknikaria den Miguel Ángel González Morenok sarrera labur bat egin zuen, eta, ondoren, lehenengo hitzaldiari bide eman zion. Jardunaldian, Nekazaritzako Elikagaien Teknologia eta Azpiegituren Nafarroako Institutuak (INTIA) ureztatzea eraginkortasunez erabiltzeko gauzatzen dituen estrategiak azaldu ziren, bai eta izurrien kudeaketa eta abisu-estazio digitalaren lankidetza-eredua ere, horiek ere INTIAren eskutik. Horrekin batera, karbono-nekazaritza adimendunaren bidezko arintze-estrategiak azaldu ziren, LIFE AgroMitiga proiektua adibide gisa jarrita.

Ureztatzearen kudeaketa: ureztatze-erabilera eraginkorreko estrategiak

Marta Goñi Labatek, LIFE-IP NAdapta-CC proiektuko kideak eta INTIAko I+G arloko teknikariak, azaldu zuen klima-aldaketara egokitzeko neurriak nola gauza daitezkeen ureztatzeko uraren kudeaketatik. Hori bera, LIFE-IP NAdapta-CCren nekazaritza-sektoreko uraren kudeaketarako C4.2 ekintzan jasotzen da.

Beraz, uraren eta energiaren kudeaketa hobetu behar da, klima-aldaketaren aurrean jasangarriagoak eta erresilienteagoak izateko. Eta hori lortzeko defizit hidrikoari aurre egingo dioten hainbat estrategia erabiltzen dira, uraren erabilerarekin eraginkorragoak izanik, uraren eta energiaren kontsumoak murriztuz, eta berotegi-efektuko gasen emisioak ere murriztuz.

Horrela, INTIAk praktika berritzaileak bultzatu ditu, hala nola presio baxuko aspertsoreak (material eraginkorragoekin egindakoak); edo ureztatze defizitarioko estrategiak (laborantzari ur-dosi gutxiago ematea fase ez-zorrotzetan). Hori guztia teknologia berrietan oinarrituta egin du, hala nola hezetasun-sentsoreetan, teledetekzioan, erabakitzen laguntzeko tresnetan (HAD)…
 

Lehenik eta behin, 2018an presio baxuko aspertsoreen erabilerak ondorioztatu zuen 1bar aspertsioaren funtzionamendu-presioa gutxitzeak, ez zuela eraginik izan laborearen errendimenduan (kasu honetan artoak). Ureztatze-presioa jaisteak dakarren aurrezpen energetikoari, esperientzia honek dakarren karbono-arrastoan aurreztea (0,011 kilogramo CO2 urtean ponpatutako ur-metro kubiko bakoitzeko) eta ura aurreztea (lurruntze-galera txikiagoak eta jariatze-ur gutxiago) gehitu behar zaizkio.

Bigarrenik, 2019tik aurrera, presio baxuko aspertsoreen erabilerari ureztatze defizitarioari buruzko esperimentazioa gehitu zitzaion, hau da, ureztatzea murriztea, uztaren ekoizpenean eta kalitatean eragin nabarmenik ez duenean. Horretarako, aldez aurretik labore bakoitzaren ur-premiaren azterketa egin zen. Saiakuntzak egin ondoren, egiaztatu zen artoaren kasuan, eta urtebeteko kanpainaren ondoren, ur-dosia % 8 murriztu zela, eta ur-kontsumo espezifikoa 44 metro kubikoraino jaitsi zela produktu-tona bakoitzeko.

Hirugarrenik, ureztatze-dosien monitorizaziorako, teledetekziorako eta kontrolerako teknologia berrien laguntza funtsezkoa izan da, landa-eremura doitasunezko nekazaritza egiteko egindako bisiten osagarri gisa (laboreen informazio zehatza, denbora errealean; Copernicus bezalako plataformek eskaintzen dituzten datu irekiak).

Informazio horrekin guztiarekin, Marta Goñi Labatek ondorioztatu zuenez, datuen elkarreragingarritasuna lortu behar da, landa-ingurunea konektatuago egon dadin eta erabaki adimendunagoak har ditzan, etorkizunari begira.

Izurriteen kudeaketa integratua: abisu-estazio digitalaren lankidetza-eredua

Carmen Goñi Górrizek, LIFE-IP NAdapta-CC proiektuko kideak eta INTIAko Abisu Estazioko arduradunak, INTIAren abisu-estazioari buruzko lanaren emaitzak azaldu zizkien ikastarora bertaratu zirenei. Hori izurriteak modu integratuan kudeatzeko eredu gisa azaldu zuen Goñik, bai dagoeneko bertan dauden izurriteak, bai bigarren mailakoak edo sartu berriak.

Abisu-estazioa INTIAk duela 30 urtetik Nafarroan ekoitzitako laboreen osasun-kudeaketarako eta izurrien, gaixotasunen eta belar txarren jarraipena egiteko erabiltzen duen lan-sistema da. Erabakiak hartzen laguntzeko web-tresna bat da, publikoa eta elkarlanekoa, eta informazioa ematen die nekazariei, erabakirik onenak har ditzaten. Informazio hori deskriptiboa da (laboreei eta izurriei eta horien arteko harremanari buruzkoa); landa-datuak denbora errealean eskaintzen ditu; eta informazio geoerreferentziatua eta estandarizatua ere bada.

Lankidetza-tresna den heinean, abisu-estazioko datuak eguneratzen INTIAko aholkularitza-teknikariek, kooperatibetako teknikariek, upeltegiek, landa-eremuko profesionalek, eta abarrek parte hartzen dute. Horrela, Nafarroako 50 labore ingururi eta 150 izurriteri buruzko informazioa ematen da. Denbora errealean izurriteetarako eta intsektuetarako 250 tranpa monitorizatzea ahalbidetzen du, 200 behaketa-puntu, 27 estazio meteorologiko eta 6 eredu prediktibo dituztenak.

Abisu-estazioak, halaber, jarduteko protokolo batzuk eta egiaztatutako informazioan oinarritutako gomendioak ditu. Horien artean daude arrisku-egoeren zaintza, izurriteak kontrolatzen eta zaintzen hasteari buruzko abisuak, prebentzio-neurriak eta kontrol-neurriak.

Bisore indartsuaz gain, abisu-estazioak alerta-sistema bat ere eskaintzen du, mugikorretarako app baten bidez.

LIFE AgroMitiga: karbono-nekazaritza adimendunaren bidez klima-aldaketa arintzeko estrategiak.

Julio Román Vázquezek, Kontserbazioko Nekazaritzako Europako Federazioko (ECAF) proiektuen kudeatzaileak, LIFE AgroMitiga proiektua azaldu zuen. Nekazaritza-sistema hipokarboniko baterako trantsizioan lagundu nahi duen proiektua da. Baliozkotutako emaitzak eskaintzen ditu, Europar Batasunak horiek aliantza klimatiko globaletan hartutako konpromisoei aplika diezaien

Proiektuak hiru ekintza mota ditu: ezarpen-ekintzak, dibulgazio-ekintzak eta jarraipen-ekintzak. Horien guztien helburua lurzoruko karbono-edukiei buruzko ezagutza hobetzea da; laboreen fase agronomikorako karbono-aztarna kalkulatzeko metodologia bat diseinatzea, zeina karbono-aztarna egiaztatzeko eta kalkulatzeko nazioarteko araudietan integra daitekeen; lurzoruetako jardunbide hobeen ondoriozko karbono-gehikuntza ebaluatzeko eta kuantifikatzeko aukera emango duen tresna teknologiko bat garatzea, klima-aldaketari eta isurketen merkataritzari lotutako politikak garatzeko eta horien jarraipena egiteko oinarri izango dena; Mediterraneo Arroko Kontserbazioko Nekazaritzak berotegi-efektuko gasen emisioak murrizteko duen gaitasuna frogatzea; eta klima-aldaketa arintzeko maneiu-sistemetarako trantsizioa erraztea, nekazaritza-sektoreko eragileak prestatuz eta sentsibilizatuz.

LIFE AgroMitiga hemendik urte batzuetara aurreikusitako tenperatura-igoerari irtenbidea emateko sortu zen, baita prezipitazioen murrizketari eta lurzoruak duen karbono-kopuruari ere.

Proiektua ezartzeko ekintzen artean karbonoaren erabilerari dagokionez nekazaritza-jardunbide egokiak planteatzen dira: zuzenean ereitea laborantza estentsiboetan, landare-estalkiak zurezko laboreetan, eta hori guztia doitasunezko nekazaritzarekin konbinatuta, hau da, karbono-nekazaritza adimendunarekin.

Azterlan baten arabera, Andaluzian nekazaritza-lurrak sektoretan banatu dira, klimaren, lurzoruaren eta erabileraren arabera, eta nekazaritza-jarduerak monitorizatzeko 35 finka aukeratu dira. Horiez gain, Kordobako Unibertsitateko finka pilotu bat ere badago. Esperimentu hau Europako hainbat finkatan ari da errepikatzen (bi Italian, bi Portugalen eta bi Grezian).

Aurretiazko emaitzen arabera, ereite zuzena edo lanketa erabiltzen denean, lurzoruan karbono organikoaren % 18,6ko igoera lortzen da. Horrela, goiko geruzetan karbonoaren gehikuntza txikiagoa da beheko geruzetan baino, non igoera motelagoa den. Zurezko laboreetako landare-estalkien kasuan, karbonoa bahitzeko potentziala askoz handiagoa da, eta kasu batzuetan % 50era iristen da. Iraunkortasun-adierazleek ere gora egiten dute jardunbide egokiak aplikatu ondoren, bai zuzenean ereitean, bai zurezko laboreetan.

Hori guztia karbonoa kudeatzeko garatzen ari den tresna teknologiko batean islatuko da, nekazarientzat irekia eta eskuragarria izango dena. Horren bidez, lurzoruan dagoen karbono organikoa definitu ahal izango da, eta klima-aldaketa arintzeari dagokionez zer urrats eman behar diren jakin ahal izango da.

LIFE AgroMitiga proiektutik espero diren emaitzei dagokienez, berotegi-efektuko gasak urtean 2.732 tona murriztea espero da; lurzoruan karbono organikoa handitzea, labore estentsiboetan landu ohi direnekin alderatuta urtean 12.000 tona baino gehiago eta zurezko laboreetan 15.000 tona baino gehiago; erabilera jasangarriko nekazaritza-azalera 73.500 hektarea handitzea; kontsumitutako energia-murrizketa % 20ra iristea; eta proiektuak milioi bat pertsona hartzea erakundeen eta banakako erabiltzaileen artean.