Eduki publikatzailea

‘Frontiers in Soil Science’ aldizkariak LIFE-IP NAdapta-CCren esparruan egindako lan bat argitaratu du, lurzoruan labore-hondarretatik datorren karbono organikoa txertatzean ureztatzea onartzearen ondorioak aztertzen dituena

NUPeko eta INRAE Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ikerketarako Frantziako Institutu Nazionaleko Baso Ekosistemen Biogeokimika Ikertzeko Unitateko ikertzaileek egin dute lana, INTIAko teknikarien laguntzarekin.

22-06-2022


‘Frontiers in Soil Science’ aldizkari zientifikoak berriki argitaratu du ‘Organic Carbon Storage and Dynamics as Affected by the Adoption of Irrigation in a Cultivated Calcareous Mediterranean Soil’ artikulu zientifikoa, LIFE-IP NAdapta-CCren esparruan.

 

NUPeko (Europako proiektuko kidea) eta INRAE Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ikerketarako Frantziako Institutu Nazionaleko Baso Ekosistemen Biogeokimika Ikerketa Unitateko ikertzaileek egin dute lana. Gainera, Nafarroako Nekazaritzako Elikagaien Teknologia eta Azpiegituren Institutuko (INTIA) teknikarien laguntza izan da proiektua garatzeko. Hori ere LIFE-IP NAdapta-CCko kidea da.

Egindako lanak sakonago ulertu nahi du lurzoruko karbono organikoaren dinamika, Nafarroan garrantzi handia duen lurraldearen erabilera-aldaketarekin lotuta dagoena, hau da, lehorreko lurretatik lur ureztatuetara aldatzearekin. Gai hori garrantzitsua da, bai klima-aldaketara egokitu eta arintzeari dagokionez, bai agrosistemen funtzionamenduari dagokionez.

 

Horregatik, artikuluaren helburua lurrean labore-hondarretatik datorren karbono organikoa sartzeko prozesua aztertzea da, prozesu hori arautzen duten mekanismoak eta kontrolak xehetasunez aztertuz, Nafarroako baldintza espezifikoetan, eta lehorreko lurretik ureztaketarako trantsizioarekin lotutako prozesu horretan izan daitezkeen aldaketak ebaluatuz.

 

Karbonoaren markatze isotopiko naturalaren azterketa

 

Hori aztertzeko, 2009an entsegu esperimental bat instalatu zen Nafarroako Eneriz herrian, karbonoaren markatze isotopiko naturalaren azterketa bat egiteko diseinatua. Isotopoak portaera bera baina masa desberdina duten elementu beraren bertsio desberdinak dira. Eta 12C eta 13C karbonoaren bi isotopo naturalekin lan egin zen, naturan modu naturalean agertzen direnak, nahiz eta 12C -a 13C -a baino askoz ugariagoa den (lurreko karbono guztiaren % 98,89 12C da, eta % 1,11, berriz, 13C).

Ildo horretan, zenbait landarek, bide metaboliko desberdinen bidez, karbonozko isotopo horietako bat edo bestea beste modu batean asimilatzeko gai dira. Eta ikerketaren oinarria da artoaren landarea ‘aberatsagoa’ dela 13C-tan, Nafarroan lantzen diren lehorreko zereal gehienak aldiz, garia edo garagarra kasu, proportzionalki ‘aberatsagoak’ dira 12C-tan.

 

Horrela, markatze-azterlan baten bidez, substantzia baten jarraipena egin nahi da sistema batean sartzean. Kasu honetan, Enerizko lursaileko lurzorua sistema da, eta sartutako elementua labore-hondarretan dagoen karbonoa da, uzta jaso ondoren urtero lurrari gehitzen zaizkionak. Lurzati horretan, entsegua instalatu zen egunera arte (2009), 12C-tan ‘aberatsak’ ziren landareak baino ez ziren landu; beraz, lurzoru horretan dagoen karbonoaren % 100 landare horiei dagokie.

 

Karbono organikoa lurzoruan sartzeko eredu mekanistiko bat definitzea

 

Azterlanaren lehen zazpi urteetan, lurzoruaren parametroak monitorizatu ziren urtero, besteak beste, lurzoruaren karbono organikoaren edukia lehen 30 cm-ko sakoneran eta bere sinadura isotopikoa. Analitika horretatik abiatuta, lurzoruan dagoen artoaren karbono-ehunekoa zenbatetsi daiteke, eta urtero-urtero haren bilakaeraren jarraipena egin. Horri esker, lurzoruan sartzeko dinamika deskriba daiteke, denboraren poderioz.

 

Gainera, laborantza-parametro batzuk monitorizatu ziren, hala nola ekoizpena eta uzta-indizea, uzta jaso ondoren lursailaren azaleran geratzen diren eta, beraz, lurzoruan sar daitezkeen labore-hondarren kopurua zenbatesteko. Bildutako informazio guztia oinarri hartuta, ikertutako lurzoruan karbono organikoa sartzeko eredu mekanistiko bat testatu eta defini daiteke.

 

Lanaren berezitasunak

 

Azterlanean proposatutako diseinu esperimentalaren berezitasunetako bat da lurzatian ureztatzea dagoen ala ez faktore gehigarri gisa hartzen duela kontuan. Horri esker, lurzatiaren baldintzetara egokitzen den eredu bat definitu ondoren, lurzoruari eta laboreari buruz bildutako informazioarekin elikatzen da, ureztatzeko sistema bati eta ureztatu gabeko beste sistema bati lotua, eta bien artean egon daitezkeen desberdintasunak ikusi ahal izango dira.

 

Beste berezitasun bat aztertutako lurzoruaren berezitasuna da, azaleko geruzan karbonato alkalinoterreoen eduki garrantzitsua baitu. Horrek garrantzi berezia du, Nafarroan oso hedatuta dauden lurzoruak direlako (Foru Komunitateko lurzoruen % 40k baino gehiagok karbonatoak dituzte lehen 30 cm-ko sakoneran). Hala ere, lurzoru mota horretako karbonoaren zikloa kareharrizkoak ez diren lurzoruetan baino gutxiago aztertu da.

 

Behatutako emaitzak

Lanaren lehen zazpi urteetan bildutako datu gordinen lehen azterketa estatistiko bati esker ikusi ahal izan da ureztatze-sistemak, oro har, ureztatu gabeko sistemak baino hazkunde handiagoa duela lurzoruko karbono organikoaren edukian. Markatze isotopikoaren azterketatik abiatuta garatutako ereduak aukera eman du behaketa hori baliozkotzeko. Bi sistemetako datuekin elikatuta, ureztatzearekin eta ureztatu gabe, bi sistemen artean lurzoruan karbonoa sartzeko dinamikan aldaketak daudela egiaztatu ahal izan da.

 

Aldaketa horiek uztaren ondoren lursailean geratzen diren laborantza-hondarrak handitzearekin ez ezik, ureztatzearen ondorioz biomasa-ekoizpen handiagoa izatearekin ere lotzen dira, baita lan honetan aintzat hartutako lehen 30 cm-ko sakoneran lurzoruan hondakin horiek modu eraginkorragoan sartzearekin ere. Lana garatzen den lurzoruaren berezitasunei esker, lurzoruko karbono organikoa sartzeko eredu bat egokitu ahal izan da, leku bakoitzeko baldintzetara egokitutako ikerketa espezifiko baten beharra agerian utziz, lurzoruaren eta lurzoruaren karbono organikoak kudeaketa eta maneiu aldaketa nagusiei ematen dieten erantzuna behar bezala ulertzeko.
Lanak informazio garrantzitsua ematen du ureztapena lurzoruaren karbonoaren balantze garbian eta agrosistemen karbono-aztarnan sartzeak duen eragina ebaluatzeko, nekazaritzaren iraunkortasunari eta klima-politikei dagokienez duen garrantzia hobeto ulertzeko beharrezkoak baitira. Ureztatzearen hedapenari lotutako erronkak esanguratsuak dira oraindik, eta kontu handiz aztertu behar dira eskualde- edo estatu-mailan horrelako estrategia bat planteatzen denean. Eta hedapen horrek biomasaren produktibitatea areagotu eta lurzoruko karbono organikoaren biltegiratzea erraztu dezakeelako ideia babesten du, baina hori kontuan hartu behar da ingurumenarekin eta gizarte- eta ekonomia-arloarekin lotutako beste gai batzuekin lotuta, hala nola uraren erabilerarekin, berotegi-efektuko gasen isurketekin eta/edo elikadura-subiranotasunarekin.

 

LIFE-IP NAdapta-CC proiektuari buruzko gaurkotasun osoa ezagutu nahi baduzu, albisteen hileroko buletinera harpidetu zaitezke formulario hau betez.